Na terenie gminy Biłgoraj działalność kulturalną prowadzi Gminny Ośrodek Kultury, który zrzesza 9 zespołów wokalnych, 3 teatralno-obrzędowe oraz 3 twórców ludowych. Specyfiką ośrodka jest działalność obrzędowa w zakresie kultury ludowej.
I. Historia i dorobek zespołów
Ustaloną renomę na rynku kulturalnym ma zespół śpiewaczy z Rudy Solskiej z dwudziestoletnim stażem pracy twórczej. Łącznie zespół wystąpił ponad 150 razy na imprezach gminnych, powiatowych, wojewódzkich i ogólnopolskich. Koncertował w Szczecinie, Rzeszowie, Wrocławiu, Poznaniu, Częstochowie i kilkakrotnie w Warszawie, w tym w Senacie RP, w Filharmonii Narodowej i Teatrze Narodowym. W dorobku ma 5 spektakli „Obieraczki”, „Potańcówka”, „Od sokoła do anioła”, „Kolęda” i „Wiedźmy”, " Przy pieczeniu korowala". Zwieńczeniem pracy teatralnej jest nagranie i wyemitowanie spektaklu „Wiedźmy” przez II pr.TVP. Natomiast ukoronowaniem działalności śpiewaczej jest wydanie płyty compaktowej.
Najważniejsze osiągnięcia to:
– dwie Baszty Kazimierza, nagroda główna Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu;(1984. 1999)dwukrotnie I miejsca w kategorii zespołów,
– nagroda główna „Taneczny Krąg” w ogólnopolskim konkursie tańca tradycyjnego w Rzeszowie;(1990),
– nagroda Oskara Kolberga za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury ludowej(1996r).
Działalność śpiewaczek z Rudy Solskiej docenił znany polski artysta J. Duda-Gracz ofiarowując namalowany przez siebie obraz (akwarela zespołu w strojach biłgorajskich). Dla takiej atencji warto było pracować 20 lat. Skład zespołu: Grabias Grażyna, Blacha Krystyna, Kowal Aniela, Koziara Bronisława, Lelonej Janina, Okoń Julia, Różańska Karolina, Tworek Maria, Wójcik Krystyna.
Nie mniejsze zasługi w promowaniu gminy Biłgoraj ma zespół teatralno-obrzędowy z Bukowej. Zespół ma w dorobku 10 spektakli obrzędowych. Prawdziwą furorę zrobił obrzęd „Łubiarzy” przedstawiający wykonywanie łubów (drewniana obudowa przetaka), zajęcie rzemieślników jako główne źródło utrzymania w okresie międzywojennym. Łubiarstwo było nierozerwalnie związane z sitarstwem, z którego zasłynął Biłgoraj. Spektakl był grany w Warszawie, w Zakopanem, w Toruniu , Bydgoszczy , w Węgorzewie i Lublinie. Dużym zainteresowaniem cieszył się spektakl „Gromniczna”, został nagrany i wyemitowany przez program II TVP. Widowisko „Wigilia” było prezentowane w Teatrze Narodowym w Warszawie w 2003r. Inne : „Zapościelarze”, „Św. Szczepan”, „Powroziarze”, „Rózgowiny”, „Zaloty”, „Do terminu” i ostatnie „Przed Palmową Niedzielą”były prezentowane na sejmiku teatrów wsi polskiej w Tarnogrodzie. Największym osiągnięciem zespołu był udział w "Wigilii Lubelskiej" prezentowanej w Brukseli. Skład teatralny stanowi jednocześnie wokalny zespół śpiewaczy, czyli prowadzi dwie formy kulturalne. Zespół posiada zrekonstruowany kostium sitarski dla potrzeb scenicznych. Skład zespołu: Głowa Anna, Głowa Henryk, Frelas Maria, Jargieło Maria, Jargieło Jan, Jargieło Marianna, Malec Danuta, Malec Wojciech, Małysa Weronika, Myszak Czesława, Myszak Zofia, Portka Stanisław, Szymaniak Wiesława, Szymaniak Jan, Zygmunt Cecylia.
Zespół śpiewaczy z Bidaczowa Starego para sie także dzialalnością teatralną, przygotował 2 przedstawienia „ Zmówiny” i „Ach, te wdowy”, obydwa cieszyły się ogromnym powodzeniem w powiecie biłgorajskim. Skład zespołu: Ciosmak Maria, Kowal Maria, Skwarek Helena, Wróbel Danuta, Wróbel Bronisława.
Zespół śpiewaczy z Gromady istnieje i działa od 5 lat, dopracował się też kostiumu regionalnego. W dorobku 2 złote krokusy zdobyte na Festiwalu Pieśni Abstynenckiej w Bidaczowie Nowym. Skład zespołu: Adamek Katarzyna, Brodziak Barbara, Brodziak Edward, Czok Janina, Drozdowski Jan, Gozdecka Józefa, Gęborys Maria,Gorczyca Jan, Lipiec Bogusława, Kołodziej Józefa, Koper Anna, Rój Bożena, Stec Andrzej.
Zespół śpiewaczy Okrągłe - Korczów, działa od 2004r. pod opieką instruktorską Jana Szymaniaka. Koncertował na imprezach gminnych: Dożynki, Biesiada, Przegląd Kolęd, Turniej Wsi. Skład zespołu: Czerw Halina, Ćwikła Dorota, Dziduch Bogusława, Dziura Maria, Fusiarz Maria, Grabias Zofia, Kowal Krystyna, Przytuła Anna, Różańska Krystyna, Szcząchor Bożena, Wardach Elżbieta, Zyń Aneta.
Niekwestionowanym liderem jest zespół w Smólsku, który przygotował z udziałem mieszkańców duże przedsięwzięcie kulturalne "Spotkania Pokoleń", w ramach którego przygotowano piękne przedstawienie "Obieraczki" a także "Wesele Smólszczańskie" i "Wigilię". Wszystkie zorganizowane z ogromnym rozmachem, biły rekordy frekwencji. Widowiska przygotowane dla potrzeb lokalnych były inspiracją do zaistnienia na scenie teatralnej dla szerokiej publiczności i znawców teatru obrzędowego. Tak tez się stało. Zespół dwukrotnie zaprezentował swoje tradycje w stolicy teatru wiejskiego w Tarnogrodzie. Zespół jest młody stażem i wiekiem, cieszy się ogromnym powodzeniem w powiecie biłgorajskim i ciągle zdumiewa nowymi pomysłami swoich odbiorców. Skład zespołu: Blicharz Anna, Budzyńska Wiesława, Hawryło Janina ,Kiełbus Maria, Okoń Alina, Przekaza Anna, Piętak Maria, Piętak Czesława, Raduj Urszula, Szczur Lucyna, Solak Józefa, Sprysak Alina, Zarosa Lucyna-Małgorzata.
Od 2005r. akcyjną działalność prowadzi zespół z Woli Dereźniańskiej, nieliczna grupa 7-osobowa, chętna do działań w kulturze, prezentuje swoją miejscowość na wszystkich ważniejszych imprezach gminnych, przy czym sama bawi się doskonale i to tak pięknie wyróżnia ją wśród innych. Skład zespołu: Krzeszowiec Wiesława, Bratnik Anna, Grabias Grażyna, Serba Stanisława, Bartnik Stanisław, Marzec Zdzisław, Grabias Stanisław, Kurzyna Stanisław, Młynarz Krzysztof.
Zespół śpiewaczy „Stok” w Hedwiżynie utworzył się w 2006r. w składzie kilkunastoosobowym pań i panów. Rozpiera ich energia, ćwiczą systematycznie i chętnie koncertują zarówno u siebie jak i na zaproszenie innych organizatorów. Atutem zespołu jest własna twórczość (mają swoich poetów) na każdą okazje. Dzięki temu repertuar jest bardzo bogaty i atrakcyjny, a członkowie zespołu nienasyceni występami. Stok działa pod egidą jednostki OSP w Hedwiżynie. Planujemy ubrać ich w stroje strażackie.
W roku 2007 na scenie gminnej pojawił się najliczniejszy do tej pory zespół z Korytkowa Dużego. Inspiracja do utworzenia go była Biesiada kulturalna zorganizowana w Korytkowie w dniu 11 listopada 2006r. Wówczas ten skład był tylko odbiorcą, w tym samym dniu zaczęli marzyć „przecież my też możemy śpiewać tak jak inni”. Jak pomyśleli tak zrobili. W niespełna 2 miesiące zaprezentowali się na Przeglądzie Kolęd i Pastorałek w Hedwiżynie na zachwyt pozostałych zespołów. To była prawdziwa niespodzianka przeglądu. Zasługi należą się dyrektorce szkoły, która sama lubi śpiewać i umiała zmotywować resztę.
II. Wykaz twórców ludowych działających w gminie Biłgoraj
1. Zbigniew Kłodnicki - zam. Korytków Duży 57, ur. 29.01.1961r.s. Paulina i Marii - rzeźbienie w drewnie, figury, świątki, prezentacja rękodzieła na wystawach gminnych. 2. Katarzyna Zygmunt - zam.Korytków Duży 125 a, ur. 16.04.1953r. c. Stanisława i Józefy - wykonuje palmy wielkanocne i pisanki tradycyjne, należy do stowarzyszenia Twórców Ludowych, laureatka konkursów wielkanocnych pow. zamojskiego na palmę i pisankę. 3. Roman Grabias - zam. Ruda Solska, ur. 13.04.1958r. poeta ludowy, wydany tomik poezji "Chłopskie Drogi", prezentuje swoje utwory na uroczystościach gminnych, należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
III. Informator GOK /imprezy stałe/
- styczeń - Gminny Przegląd Kolęd i Pastorałek w Hedwiżynie
- Konkurs Wielkanocny na palmę i pisankę tradycyjną dla młodzieży szkolnej
- Mały konkurs recytatorski - eliminacje gminne
- Festyn ludowy w Bukowej 17.06.07r.
- Festiwal Pieśni i Poezji Abstynenckiej w Nowym Bidaczowie /22.04.07/
- II Turniej Wsi w Okrągłem / 10.06.07/
- Dożynki Gminne - 26.08.07 w Gromdzie
- XI Biesiada Kulturalna - 11.XI. 07r. W Dereźni
- Konkurs Bożonarodzeniowy na tradycyjną ozdobę świąteczną
Dane teleadresowe GOK:
ul. Kościuszki 88,
23- 400 Biłgoraj
tel. 688 28 53
e-mail: gok_bilgoraj@op.pl